Vragen bij de tentamenvragen

Op het tentamen krijgen we de volgende vragen:

1.      Typeer de hoofdpersoon / hoofdpersonen

2.      Bepaal de thematiek van de roman

3.      Welke visie - impliciet dan wel expliciet - op mens en maatschappij ziet u in de tekst?

4.      Geef je beargumenteerde oordeel over het gelezen boek (let daarbij op het literaire gehalte, maar ook op de pedagogische dimensie van het boek)

Om goed voorbereid te zijn, wil ik van elk gelezen boek een soort samenvatting schrijven waarin bovenstaande vragen zijn verwerkt.

Maar ik heb geen concreet voorbeeld, terwijl ik juist een leerder ben die concrete voorbeelden nodig heeft.

Misschien hebben mijn medestudenten dat ook en daarom zet ik hieronder een voorbeeld van zo’n samenvatting.

Floor, zou jij willen aangeven of ik de gevraagde onderdelen goed en volledig heb behandeld? En waar dat niet het geval is, aangeven wat er fout is en hoe het dan wel had gemoeten?

Ik heb ook wat moeite met de begrippen ‘literair gehalte’ en ‘pedagogische dimensie’. Dat zijn voor mij vage kreten. Heb ik ze goed begrepen en toegepast? En heb ik voldoende over het ‘literair gehalte’ geschreven? (Over de illustraties, het taalgebruik en het plaatsen van de categorie ‘humor’ naar ‘fantasie’)

Hier volgt de samenvatting:

 

Boek: Iep! van Joke van Leeuwen, gelezen voor de categorie ‘humor’.

Typering van de hoofdpersoon

Viegeltje is de hoofdpersoon. Viegeltje is een meisje in de vorm van een vogel of een vogel in de vorm van een meisje. Of iets er tussenin.

Ze wil zich niet laten binden door Warre en Tine en gaat haar eigen gang. Dat zou egoïstisch kunnen zijn, maar dat is het niet. Ze is immers een meisje en een vogeltje. En vogeltjes moeten vrij kunnen vliegen. Viegeltje is helemaal zichzelf en heeft er geen weet van dat ze belangrijk is voor Warre en Tine en later vooral voor Loetje, het meisje dat zo alleen is. Viegeltje staat dus voor onschuld, jezelf zijn en voor vrijheid.

Thematiek

De thematiek is: vrijheid en leren loslaten als je van iemand houdt. Dat vind ik het dragende thema van dit boek. Warre en Tine zijn (ongewild) kinderloos, krijgen Viegeltje letterlijk in handen en zien haar als het kind dat ze nooit gehad hebben. Ze willen haar niet delen met anderen, vooral niet omdat ze anders is. Ze zijn bang dat anderen haar dan willen hebben. Ze moeten leren om Viegeltje vrij te laten omdat ze anders niet gelukkig wordt.

Verder gaat het over het verlangen naar liefde en geborgenheid in het deel over Loetje, het eenzame meisje. En in het deel over de man die Viegeltje twee keer redt, gaat het om het verlangen naar erkenning. Uiteindelijk gaat het ook om het recht op een eigen leven.

Visie op mens en maatschappij

In dit opzicht denk ik dat de schrijfster wil laten zien dat in het in de huidige maatschappij niet meevalt om te houden van en toch op z’n tijd los te laten. Of: accepteren dat iemand anders is. Door dit boek krijg ik de indruk dat de schrijfster pleit voor die acceptatie. Bijvoorbeeld door het gedeelte over ‘het grote gebouw’ dat vast en zeker staat voor een psychiatrische inrichting. En als een schrijfster door een verhaal voor zoiets pleit, denk ik dat ze er impliciet mee aangeeft dat volgens haar onze maatschappij helemaal niet zo veel accepteert.

Door te pleiten voor een liefde die de ander niet ketent, maar juist vrij kan laten, zegt de schrijfster impliciet dat de mensen meestal juist het tegenovergestelde gedrag vertonen.

De wereld die ze schetst lijkt aan de ene kant heel erg op de wereld van vandaag, maar wordt wat ‘dromeriger’ gemaakt. Blijkbaar vindt de schrijfster dat er meer gevoel, fantasie en creativiteit in ons leven mag komen. Dat we alles wat luchtiger en met humor moeten opvatten.

Oordeel over het boek

Het boek Iep! past niet echt bij mij. Ik kom er tijdens het lezen voor de lijst steeds meer achter dat ik vooral een liefhebber ben van  hier-en-nu-verhalen, oorlogsromans, historische romans, andere culturen en zo nu en dan poëzie. Belangrijk is dat iets echt gebeurd is of echt gebeurd zou kunnen zijn. Gaat het om fantasie, sciencefiction of griezelverhalen? Dan haak ik al snel af. Een schrijver als C.S. Lewis kan me nog net in het boek vasthouden omdat ie nu eenmaal een prettige verhaalstijl heeft, maar als het om de inhoud gaat, ben ik al snel weg. Een beetje fantasie en vooral symboliek, zoals bijvoorbeeld in poëzie, vind ik prima, maar daarna moet het gauw weer ‘back to reality’. Iep! staat voor mij dus te ver van de werkelijkheid af om het echt mooi te kunnen vinden.

Wat ik van het boek Iep! wel kan waarderen zijn vooral de illustraties. Die vind ik ronduit prachtig, die raken me ook. Ze passen zó goed bij de tekst. Ze zijn lichtvoetig terwijl ze over de grote dingen van het leven gaan en daarom ontroeren de tekeningen me.

Verder houd ik van de kort en krachtige zinnen en van de niet hoogdravende taal.

Toen ik het boekje gelezen had, snapte ik helemaal niet waarom het boek bij de categorie ‘humor’ stond. Van alle termen die bij deze categorie horen, vond ik er geen enkele bij dit boek passen. Ik vond het eerder passen bij fantasieverhalen. Pas later zag ik dat ie in het boek van Van Coillie ook bij die categorie genoemd wordt.

Of het boek ook echt opvoedkundige (pedagogische) waarde heeft vind ik moeilijk te beoordelen. Het is bedoeld voor kinderen vanaf 9 jaar, maar begrijpen zij al de gelaagdheid in het boek? Hebben zij de thema’s door? Leren zij om niemand direct in een hokje of vakje te stoppen? Leren ze een stukje acceptatie? En wat weten zij nou van de worstelingen van een kinderloos echtpaar? Laat staan van ‘loslaten’? Kinderen nemen zo’n verhaal denk ik gewoon voor wat ze zien en lezen: een vogelmeisje dat van alles beleeft en met wie ze mee kunnen leven. Ik verwacht dat ze het misschien dom van Viegeltje vinden om weg te vliegen van een veilig thuis en ook een beetje eng. Omdat ze dat zelf nooit zouden doen en kinderen in een veilige thuissituatie zouden dat ook nooit willen. Dus wat mij betreft leven ze mee met de bovenste laag van het verhaal en daar blijft het bij.

Op z’n allergunstigst zou het misschien kunnen dat het lezen over mensen die ‘anders’ zijn, ertoe bijdraagt dat er ergens een basis gelegd wordt voor acceptatie van zulke mensen in het echte leven.